سمعک وسیله‌ای قدیمی برای نیازی قدیمی!
شاید در نگاه اول اینگونه تصور شود که سمعک به عنوان وسیله‌ای نوین است که به تازگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این در حالی است که با کمی مطالعه درباره تاریخچه سمعک، به این نتیجه خواهیم رسید که استفاده از سمعک قدمتی به اندازه تاریخ بشریت دارد! چرا که حتی انسان‌های نخستین هم به تجربه به این دانش دست یافته بودند که قرار دادن دست در پشت لاله گوش می‌تواند موجب تقویت اصوات محیطی گردد. این روال در طول سالیان متمادی و با افزایش نیاز انسان‌ها به شنیدن دقیق‌تر کلمات سبب تولید و به کارگیری اولین سمعک‌ها شد. به طور مثال پادشاهان کهنسال برای بهتر شنیدن جملات از وسایلی همچون شاخ حیوانات استفاده می‌کردند.
به مرور زمان و با گسترش زندگی شهری و صنعتی، از یک سو بر میزان آلودگی صوتی محیط پیرامون ما افزوده شد تا جایی که امروزه نیاز به “سکوت” به یکی از مهم‌ترین نیازهای بشری تبدیل شده است. نیازی که بسیاری از افراد در جستجوی مکان و یا راهکارهایی برای تامین نسبی یا تام آن هستند. از سوی دیگر با گسترش دانش بشری، سمعک نیز دچار تحولات جدی شد به نحوی که مدارات الکتریکی جایگزین روش‌های سنتی گردید. این مدارها در آغاز ساختاری بسیار ابتدایی و اندازه‌ای بسیار بزرگ داشتند به نحوی که فضایی به اندازه یک میز کار را اشغال کرده و عمدتا برای مصارفی از جمله شنود مورد استفاده قرار می‌گرفتند! مشکل عمده در این دوره سایز بسیار بزرگ قطعات به خصوص منبع تغذیه (باتری) سمعک‌ها بود که البته با پیشرفت دانش شیمی و الکترونیک به مرور از سایز قطعات و به خصوص باتری‌ها به شدت کاسته شد تا جایی که نخستین سمعک‌ها الکترونیکی با سایز متعارف و قابلیت قرارگیری بر روی گوش طراحی و مورد استفاده قرار گرفتند. این نسل از سمعک‌ها، سمعک‌های آنالوگ نام گرفتند. علت این نام‌گذاری آن بود که در این سمعک‌ها صرفا صدا توسط میکروفون سمعک دریافت، به وسیله تقویت کننده آن به مقادیر تعیین شده‌ای تقویت و در نهایت از طریق یک بلندگو در اختیار کاربر سمعک قرار می‌گرفت. به عبارت بهتر این نسل از سمعک‌ها صرفا پایه‌ای ترین نیاز یک فرد کم‌شنوا را که همان تقویت تمام اصوات بود را فراهم می‌کردند.
با شروع عصر کامپیوتر و نرم افزار در دهه 1980 میلادی، انقلابی عظیم در دنیای سمعک‌ها ایجاد شد و سمعک‌های بزرگ و بعضا عجیب دوره‌های قبل جای خود را به سمعک‌های بسیار کوچکی دادند که در عین کوچکی مجهز به کامپیوترهای بسیار پیشرفته‌ای بودند و قادر بودند تا حجم بالایی از پردازش‌ها را در کسری از ثانیه انجام دهند. پدیدار شدن این قابلیت‌ها در سمعک مسیر را برای بروز تنوع گسترده در آن‌ها و همچنین افزایش مخاطبین این وسیله فراهم کرد. به این عصر از سمعک‌ها که در حال حاضر در آن قرار داریم، عصر سمعک‌های دیجیتال گفته می‌شود. ویژگی منحصر به فرد سمعک‌های دیجیتال نسبت به سمعک‌های نسل آنالوگ در این است که در سمعک‌های آنالوگ تمامی اصوات بدون در نظر گرفتن نیاز کاربر و به مقادیر ثابتی تقویت می‌شد در حالی که در سمعک‌های دیجیتال ابتدا تمامی اصوات توسط پردازنده قدرتمند سمعک آنالیز و تفکیک شده و سپس متناسب با نوع صدا (آهسته، متوسط، بلند و آسیب رسان) و میزان کم شنوایی فرد به مقادیر متفاوتی تقویت گردد. مزیت این روش در آن است که صدای سمعک در این حالت بسیار طبیعی و واضح است.
شاید در نگاه اول این طور به نظر برسد که تمامی سمعک‌ها از سه جزء ثابت میکروفون، پردازنده صدا و بلندگو تشکیل شده-اند. میکروفون وظیفه دریافت صدا، پردازنده تقویت صدا و بلندگوی پخش آن را بر عهده دارند. اما ما قصد داریم در ادامه با نگاهی دقیق‌تر به ساختار انواع مختلف سمعک‌ها و مروری بر برخی از توانایی‌های آن‌ها به شما نشان دهیم که علی رغم این شباهت ساختاری، سمعک‌ها تا چه میزان از نظر عملکردی با یکدیگر متفاوت هستند. بدیهی است هرچه میزان تکنولوژی به‌کار رفته در سمعک حرفه‌ای‌تر باشد، قیمت سمعک نیز متفاوت خواهد بود.
الف) سمعک‌های پشت گوشی با تیوب و قالب
در این قبیل سمعک‌ها همان طور که از نام‌شان مشخص است، مدار الکتریکی سمعک در پشت لاله گوش قرار گرفته و صدای تولید شده به واسطه یک تیوب به سمت گوش هدایت و از طریق یک قالب شیشه‌ای -از جنس سیلیکون- در کانال گوش پخش میگردد. در این مدل میکروفون سمعک در بالای لاله گوش قرار گرفته و وظیفه دریافت اصوات پیرامون را بر عهده دارد. قرارگیری میکروفون در این محل سبب می‌شود تا تمامی اصوات با کیفیتی بالا توسط میکروفون ضبط شده و در اختیار پردازنده سمعک قرار گیرد. در سمعک‌های پشت گوشی پیشرفته حتی این امکان وجود دارد که به جای یک میکروفون، از دو میکروفون برای دریافت صدا استفاده شود (Directionality). مزیت به کارگیری این روش در آن است که پردازنده سمعک قادر خواهد بود تا با مقایسه صدای دریافت شده از هر دو میکروفون اصوات زائد را شناسایی و حذف نماید و با اینکار صدای با کیفیت بالاتری را در اختیار کاربر سمعک قرار دهد. این خصلت به ویژه در محیط‌های شلوغ موجب بهبود قابل توجه میزان شنوایی استفاده کننده از سمعک خواهد شد. همان‌طور که پیش از این گفته شد صدا پس از دریافت توسط میکروفون در اختیار پردازنده سمعک قرار می‌گیرد. در حقیقت پردازنده سمعک در نقش یک آشپز ماهر عمل می‌کند که تلاش دارد تا با استفاده از مواد اولیه‌ای که میکروفون در اختیار آن قرار می‌دهد، غذایی مطلوب را آماده و به واسطه بلندگو سمعک به گوش کاربر خود برساند. به همین دلیل شرکت‌های تولیدکننده سمعک همواره بیش‌ترین سرمایه‌گذاری خود را بر روی این جزء از سمعک‌ها متمرکز می‌سازند. چرا که این پردازنده سمعک است که تعیین می‌کند کدام اصوات مهم و کدام یک کم‌اهمیت هستند و هر کدام از اصوات می‌بایست با چه کیفیتی برای گوش کاربر پخش شوند. در نهایت حاصل تلاش این قسمت در اختیار بلندگوی سمعک قرار می‌گیرد. یک بلندگوی سمعک باید مولفه‌های ویژه‌ای داشته باشد تا بتواند صدایی مطلوب را از خود تولید نماید. شاید در نگاه اول تصور شود که در عمل بلندگو نقش کمتری نسبت به پردازنده دارد اما این تصور درست نیست چرا که بهترین پردازنده ها هم چنانچه در کنار یک بلندگوی بی‌کیفیت و یا غیرمناسب قرار بگیرند، قطعا صدایی بی-کیفیت را تولید خواهند کرد. توضیح آنکه محدوده پاسخ فرکانسی بلندگوی سمعک ها معمولا از 100 تا 6000 کیلو هرتز بوده و دارای قدرت‌های متفاوتی است که براساس میزان کم‌شنوایی فرد تعیین شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجایی که میزان قدرت بلندگو با ابعاد آن ارتباط مستقیم دارد، استفاده از آن‌ها برای تمامی انواع سمعک‌ها مقدور نیست. یکی از مهم‌ترین مزایای سمعک‌های پشت گوشی آن است که به دلیل قرارگیری آن‌ها در پشت لاله گوش، فضای کافی برای قرارگیری هر نوع بلندگو با هر قدرتی برای آن‌ها میسر است. به همین دلیل سمعک‌های پشت‌گوشی قادر خواهند بود تا به طیف وسیعی از مخاطبان با افت‌های شنوایی مختلف یاری برسانند.
سمعک پشت‌گوشی با رسیور داخل گوشی(RIC):
در این مدل عملا سمعک به دو بخش کلی تقسیم شده است. بخش اول میکروفون و پردازنده سمعک است که محل استقرار آن در پشت لاله گوش می‌باشد و بخش دوم رسیور یا همان بلندگوی سمعک است که در داخل کانال گوش قرار می‌گیرد. ارتباط بین این دو بخش نیز از طریق یک سیم نازک برقرار می‌شود که از پشت گوش آغاز و تا ابتدای کانال گوش امتداد پیدا می‌کند. شاید این سوال ایجاد شود که علت این تفاوت در ساختار این مدل سمعک‌ها چیست؟ پاسخ این سوال آن است که جدا شدن و فاصله گرفتن بلندگو سمعک از دو بخش میکروفون و پردازنده از یک سو بستر مناسب برای بهبود قابل توجه کیفیت صدای تولیدی سمعک را فراهم خواهد کرد و از سوی دیگر کاهش قابل ملاحظه اندازه سمعک‌های پشت گوشی را ایجاد خواهد کرد. به همین دلایل این خانواده از سمعک‌ها موفق شدند در مدت زمان کوتاهی از شروع توزیع در بازار، به سرعت نظر کاربران سمعک را به خود جلب نماید. یکی دیگر از مزایای سمعک‌های RIC را می‌توان توانایی بالای آن‌ها در پوشش انواع کم‌شنوایی هاست. توضیح آنکه همان طور که پیش از این گفته شد، برای پوشش کم‌شنوایی‌های شدیدتر نیاز به بلندگوهای قوی‌تر (بزرگتر) است. این در حالی است که در سمعک‌های RIC به دلیل جدا شدن بلندگو از مدار اصلی سمعک، بدون افزایش قابل ملاحظه سایز سمعک می‌توان انواع کم‌شنوایی‌ها را پوشش داد. به علاوه در این مدل سمعک یکی از معضلات اصلی کاربران سمعک که همان سوت (فیدبک) سمعک است به طور کامل برطرف شده است.
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های متقاضیان استفاده از سمعک‌های RIC چگونگی استقرار این سمعک‌ها بر روی گوش است. چرا که در این سمعک‌ها قالب به شکل رایج قبلی وجود ندارد و رسیور سمعک از طریق یک قالب شیشه‌ای(سیلیوکونی) و یا پلاستیکی در داخل کانال گوش مستقر می‌شود. علی رغم این سبک استقرار سمعک‌های RIC تفاوتی میان میزان استحکام و پایداری این مدل با مدل‌های سنتی BTE وجود ندارد.
سمعک‌های داخل گوشی (CIC):
شاید بتوان سمعک‌های داخل گوشی را به دلیل ظاهر زیبای‌شان به عنوان اولین انتخاب متقاضیان استفاده از سمعک دانست! زیرا در این مدل تمام قطعات سمعک از جمله میکروفون، پردازنده و بلندگو به صورت مینیاتوری به نحوی در کنار یکدیگر تعبیه شده اند که مدار سمعک به طور کلی در فضای کانال گوش قرار گرفته و قطعه‌ای بیرون از کانال قرار ندارد. قطعا نمای ظاهری زیبا مولفه‌ای بسیار مهم در انتخاب نوع سمعک است اما نباید این مسئله مهم را فراموش کرد که سمعک‌های داخل گوشی برای تمامی متقاضیان مناسب نیستند. اولین محدودیت این سمعک‌ها در قدرت آنهاست. توضیح آنکه سمعک‌های داخل گوشی قادر نخواهد بود تا کم‌شنوایی‌های شدید و عمیق را پوشش دهند. به علاوه سمعک‌های داخل گوشی برای برخی از انواع کم‌شنوایی‌ها (کم‌شنوایی‌های شیب دار) مناسب نیستند. چرا که در این نوع کم‌شنوایی به هنگام استفاده از سمعک داخل گوشی صدای کاربر دچار اعوجاج و اکو شدید می‌شود. مسئله مهم دیگر در هنگام استفاده از سمعک‌های داخل گوشی، نحوه نگهداری از آنهاست. زیرا این سمعک‌ها به دلیل سایز بسیار کوچک‌شان نیازمند دقت بالا در نگهداری بوده و کوچکترین خطا در این فرآیند موجب بروز آسیب‌های بعضا جدی در مدار آن‌ها میگردد. تفاوت دیگر سمعک‌های داخل گوشی با پشت گوشی در توانایی آن‌ها در استفاده از مدارات شارژی و ارتباطات بلوتوث است. به بیان دیگر سمعک‌های داخل گوشی فاقد خصلت شارژی و توانایی ارتباط بلوتوثی به وسایلی همچون تلفن و تلویزیون می‌باشد.
پس به عنوان جمع بندی باید بیان کنیم که میان اجزا و مدارات انواع مختلف سمعک‌های هم‌رده تفاوتی وجود ندارد بلکه آن چیزی که موجب تفاوت در کیفیت صدای آن‌ها میگردد، انتخاب صحیح سمعک متناسب با شرایط و نیازسنجی دقیق هر متقاضی استفاده از سمعک است.
