ادیومتری تون خالص

یکی از آزمون های پایه ارزیابی شنوایی، ادیومتری تون خالص(PTA) است که با استفاده از محرک تون خالص انجام می شود. ادیومتری تون خالص بهترین آزمون تشخیصی در شنوایی شناسی و مبنای سایر آزمون ها می باشد.

مشخصات تون خالص

تون خالص دو مشخصه مهم دارد که عبارتند از:

1- فرکانس: صوت عبارتست از مجموعه ای از تراکم و انبساط های متوالی مولکول های هوا. تعداد نوسانات مولکول های هوا در هر ثانیه، ” فرکانس” نامیده شده و با واحد “هرتز” تعریف می شود. تون خالص صوتی است که تنها دارای یک فرکانس باشد. انسان می تواند اصواتی که فرکانس آن ها بین 20 هرتز تا 20000 هرتز است را بشنود؛ اما حساسیت شنوایی در همه فرکانس ها یکسان نیست؛ یعنی حساسیت شنوایی انسان عمدتا” در فرکانس های حوالی 1000 هرتز است. به همین دلیل در PTA نیز فرکانس هایی ارزیابی می شوند که ما حساسیت بیشتری به آن ها داریم و در درک گفتار، بیشتر نقش دارند. در ادیومتری آستانه شنوایی در فرکانس های 250، 500، 1000، 2000، 4000 و 8000 هرتز اندازه گیری می شود.

2- شدت: شدت صوت در واقع عبارتست از دامنه یا میزان جابجایی مولکول های هوا. شدت صدا در ادیومتری بر حسب دسی بل سطح شنوایی (dB HL) اندازه گیری می شود.

تجهیزات ادیومتری تون خالص

مهم ترین وسیله مورد نیاز این ارزیابی دستگاهی به نام ادیومتر است. ادیومتر دستگاهی است که می تواند محرکات تون خالص را با فرکانس و شدت معین تولید کند. این محرکات از طریق یک مبدل (هدفون یا ارتعاشگر استخخوانی) به گوش فرد ارائه می شود. همچنین یک دکمه پاسخ نیز در دست بیمار است تا بتواند با شنیدن محرک پاسخ دهد.

ادیومتری باید در محیطی کاملا” ساکت انجام شود تا صداهای محیطی عملکرد شنوایی فرد را تحت تأثیر قرار ندهند. بدین منظور در هر کلینیک شنوایی شناسی یک اتاقک عایق صوتی وجود دارد تا افراد جهت ارزیابی شنوایی در آن بنشینند.

روش انجام آزمون ادیومتری تون خالص

به طور معمول، پس از اتوسکوپی و تمپانومتری، شنوایی شناس بیمار را به داخل اتاقک اکوستیک هدایت می کند. بیمار داخل اتاقک روی صندلی می نشیند و شنوایی شناس نحوه اجرای آزمون را به وی توضیح داده و از او می خواهد که هر گاه صدای بوق را شنید (هرچند شدت آن بسیار کم باشد) بلافاصله دکمه پاسخ را فشار دهد. سپس هدفون را بر روی گوش او قرار می دهد. در هر فرکانس چندین بار آستانه گیری می شود تا در نهایت آستانه شنوایی بیمار به طور دقیق مشخص شود. در نهایت نتیجه ارزیابی بر روی یک فرم ثبت شده و “ادیوگرام” نامیده می شود.

لازم به ذکر است که ادیومتری تون خالص دو مرحله دارد.

• در مرحله اول، آستانه های شنوایی راه هوایی (AC) از طریق هدفون بررسی می شود.
• در مرحله دوم، ارتعاشگر استخوانی در پشت لاله گوش روی ماستوئید قرار داده شده و آستانه های شنوایی راه استخوانی (BC) ارزیابی می شوند.

آستانه های راه هوایی، تمام مسیر شنوایی از گوش خارجی تا کورتکس شنوایی در مغز را بررسی می کنند؛ در حالی که در آستانه گیری راه استخوانی صدا از طریق لرزش استخوان ها مستقیما” به حلزون گوش می رسد و اگر در گوش خارجی یا میانی ضایعه ای وجود داشته باشد، بر نتایج آن اثر چندانی نمی گذارد.

تفسیر ادیوگرام

تفسیر ادیوگرام توسط شنوایی شناس و بر اساس چندین فاکتور صورت می گیرد. این فاکتورها عبارتند از:

1- میزان کم شنوایی:

اغلب میانگین آستانه شنوایی در سه فرکانس 500، 1000 و 2000 هرتز برای تعیین میزان کم شنوایی مورد استفاده قرار می گیرد. حداکثر آستانه شنوایی در افراد بزرگسال هنجار 25 dB HL و در کودکان هنجار 15 dB HL می باشد. در صورتی که میانگین آستانه شنوایی بیش از این مقدار باشد، بر حسب میزان تفاوت آستانه با مقدار هنجار، میزان کم شنوایی مشخص می شود. معمولا” طبقه بندی میزان کم شنوایی به شرح ذیل می باشد:

• کم شنوایی ملایم (Mild): میانگین آستانه شنوایی بین 25-40 دسی بل است. (در کودکان بین 30-15 دسی بل )
• کم شنوایی متوسط (Moderate): میانگین آستانه شنوایی بین 55-40 دسی بل است. (در کودکان بین 50-30 دسی بل)
• کم شنوایی متوسط رو به شدید (Moderate to Severe): میانگین آستانه شنوایی بین 70-55 دسی بل است.
• کم شنوایی شدید (Severe): میانگین آستانه شنوایی بین 90-70 دسی بل است. (در کودکان بین 70-50 دسی بل)
• کم شنوایی عمیق (Profound): میانگین آستانه شنوایی بالاتر از 90 دسی بل است. (در کودکان بالاتر از 70 دسی بل)

2- نوع کم شنوایی:

نوع کم شنوایی با مقایسه آستانه های راه هوایی و استخوانی تعیین می شود:

• شنوایی هنجار: آستانه های شنوایی راه هوایی و استخوانی هر دو در محدوده طبیعی (بزرگسالان 25-0 دسی بل و کودکان 15-0 دسی بل) است.
• کم شنوایی انتقالی: آستانه های راه استخوانی در محدوده طبیعی قرار دارند؛ اما آستانه های راه هوایی افت کرده و از محدوده هنجار خارج شده اند. در این حالت، کم شنوایی ناشی از ضایعه ای در گوش خارجی یا میانی است.
• کم شنوایی حسی-عصبی: هر دو آستانه های راه هوایی و استخوانی خارج از محدوده هنجار قرار داشته و فاصله آن ها با یکدیگر کمتر از 15 دسی بل است. در این حالت، ضایعه در گوش داخلی یا مسیرهای عصبی شنوایی قرار دارد.
• کم شنوایی مختلط: آستانه های راه هوایی و استخوانی خارج از محدوده هنجار قرار داشته و فاصله آن ها با یکدیگر مساوی یا بیشتر از 15 دسی بل است. این حالت در ولقع ترکیبی از کم شنوایی های انتقالی و حسی-عصبی می باشد.

3- شکل ادیوگرام:

بر اساس این که افت شنوایی در کدام فرکانس باشد، ادیوگرام ها اشکال مختلفی دارند:

• Flat: تغییر آستانه در فرکانس های مختلف بسیار کم است.
• Sloping: با افزایش فرکانس، میزان کم شنوایی نیز بیشتر می شود.
• Rising: با افزایش فرکانس، میزان کم شنوایی کاهش می یابد.
• Precipitous: آستانه شنوایی در بین دو اکتاو با شیب بسیار زیادی افزایش می یابد.
• Scoop: شنوایی در فرکانس های میانه بدتر می شود؛ اما در فرکانس های پایین و بالا خوب است.
• Inverted Scoop: شنوایی در فرکانس های میانه بدتر از فرکانس های بالا و پایین است.
• Notch: در یک یا دو فرکانس، افت شنوایی بسیار شدیدی دیده می شود.

نکات مهم در ادیومتری

تمرکز فرد برای پاسخ به محرکات بسیار مهم است؛ زیرا اصوات بسیار آرام هستند و کوچکترین عامل حواس پرتی می تواند پاسخدهی به آن ها را متأثر کند.

اگرچه نمی توان تنها با ادیوگرام علت کم شنوایی را به طور قطعی مشخص کرد؛ اما نتایج آن تا حدودی به این روند کمک می کند؛ زیرا برخی از بیماری های سیستم شنوایی، نوع خاصی از کم شنوایی را ایجاد می کنند. به عنوان مثال، در کم شنوایی ناشی از نویز، ابتدا افت شنوایی در فرکانس های 6-4 کیلوهرتز ایجاد شده و در ادیوگرام Notch مشاهده می شود؛ سپس با ادامه مواجهه با نویز، سایر فرکانس ها نیز درگیر می شوند.

ادیومتری و قیمت سمعک

مهم ترین عامل تعیین کننده قیمت سمعک ارزان، نوع و میزان کم شنوایی است. هرچه میزان کم شنوایی بیشتر باشد، می بایست قدرت سمعک نیز بیشتر باشد تا بتواند کم شنوایی را پوشش دهد و هرچه قدرت سمعک بیشتر باشد، نیاز به تکنولوژی پیشرفته تری برای کاهش فیدبک و نویز دارد و بنابراین قیمت آن نیز بالاتر خواهد بود.

در گذشته قوی ترین سمعک ها پشت گوشی بودند؛ اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی،سمعک داخل گوشی با محدوده پوشش کم شنوایی شدید نیز موجود می باشد. به عنوان مثال، سمعک زیمنس مدل Silk یکی از کوچکترین سمعک های دنیا با به روزترین تکنولوژی می باشد.

همچنین بر اساس نوع کم شنوایی، تعیین می شود که فرد از چه نوع سمعکی (سمعک پشت گوشی، داخل گوشی، انتقال استخوانی و …) استفاده کند. به طور کلی هرچه سمعک کوچکتر باشد و تکنولوژی آن پیشرفته تر باشد، قیمت آن نیز بالاتر خواهد بود. اما تاکید می کنیم که همواره کوچکترین و پیشرفته ترین سمعک، بهترین سمعک برای شما نیست. زیرا زمانی از سمعک خود رضایت خواهید داشت که سمعک بتواند نیاز های شنیداری شما را به نحو احسن برطرف کند. بنابراین بهترین کار این است که از یک شنوایی شناس باتجربه کمک بگیرید تا بتوانید بهترین سمعک متناسب با وضعیت شنوایی خود را انتخاب کنید.