اولین اقدام دکتر شنوایی شناس (ادیولوژیست) پس از تاریخچه گیری، معاینه اتوسکوپیک است. در این مرحله ظاهر ساختارهای گوش بررسی می شود. بخشی از ساختار گوش مانند لاله، مجرای گوش و ماستوئید (برجستگی استخوانی که در پشت لاله گوش قرار دارد)، قابل لمس و مشاهده هستند؛ اما برای مشاهده بعضی بخش ها، از دستگاهی به نام “اتوسکوپ” استفاده می شود. اتوسکوپ علاوه بر این که داخل گوش را نشان می دهد، بزرگنمایی نیز ایجاد می کند تا مشاهده ساختارهای گوش راحت تر باشد.
اجزای اتوسکوپ:
هر اتوسکوپ چهار قسمت اصلی دارد که عبارتند از:
- چراغ بسیار کوچک که نور را به داخل مجرای گوش می تاباند.
- پتانسیومتر که معمولا” در کنار دکمه خاموش و روشن کردن اتوسکوپ قرار دارد و میزان نور چراغ را تنظیم می کند.
- عدسی (ذره بین) که بزرگنمایی ایجاد می کند.
- اسپیکولوم که وسیله ای قیفی شکل بوده و مجرای گوش را مستقیم می کند تا پرده تمپان قابل مشاهده باشد.
انواع اتوسکوپ‌ها:
اتوسکوپ ها بر اساس نحوه عملکرد انواع مختلفی دارند. از جمله:
- Penomatic otoscope: این نوع قابلیت اتصال به فشارسنج را دارد؛ بدین ترتیب با تغییر میزان فشار درون مجرای گوش، می توان حرکت پرده تمپان را نیز بررسی کرد. اغلب از این نوع اتوسکوپ برای تشخیص قطعی عفونت گوش میانی و یا پارگی پرده تمپان استفاده می شود. در موارد عفونت گوش میانی، مایع در پشت پرده گوش جمع می شود؛ بنابراین پرده تمپان سخت شده و میزان حرکت آن نسبت به حالت طبیعی کاهش می یابد. همچنین در صورتی که حرکت پرده گوش مشاهده شود، می توان با اطمینان احتمال پرفوراسیون پرده را رد کرد.
- Video otoscope: این نوع اتوسکوپ، قابلیت تصویربرداری از گوش را دارد و اغلب جهت آموزش مورد استفاده قرار می گیرد؛ زیرا می تواند ساختارهای گوش را بر روی مانیتور نمایش دهد.
اهداف اتوسکوپی:
به طور کلی هدف از اتوسکوپی بررسی ظاهر گوش خارجی و میانی است. به طور دقیق تر اهداف اتوسکوپی عبارتند از:
- بررسی باز بودن مجرای گوش (گاهی مجرای گوش به دلیل تجمع و فشردگی جرم گوش و یا به دلایل دیگر مسدود می شود. در اینصورت علاوه بر کم شنوایی، امکان انجام تست هایی مانند تمپانومتری وجود ندارد).
- بررسی گوش خارجی از نظر بیماری های فعال (به عنوان مثال ممکن است میزان ترشحات گوش به دلایلی مانند پرفوراسیون پرده گوش زیاد باشد یا این که مجرای گوش تنگ باشد (آترزی) و …)
- بررسی ارتباط بین یافته های معاینه اتوسکوپیک و نتایج ارزیابی های ادیولوژیک می تواند به شناسایی علت شکایت بیمار کمک کند.
- ارجاع بیمار در صورت وجود موارد قابل پیشگیری (به عنوان مثال ممکن است با اتوسکوپی متوجه وجود عفونت قارچی در گوش شویم. در اینصورت بیمار جهت درمان به متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع داده می شود)
نکات مهم در هنگام اتوسکوپی:
مهم ترین نکته در اتوسکوپی این است که وضعیت قرارگیری بیمار و شنوایی شناس باید کاملا” ایمن باشد. زیرا گاهی ممکن است در هنگام معاینه، عصب واگ تحریک شده و بیمار دچار عدم استقرار شود. به همین دلیل بزرگسالان در حالت نشسته معاینه می شوند؛ کودکان نیز یا بین پاهای شنوایی شناس که بر روی صندلی می نشیند، می‌ایستند و یا روی پای والدین خود می نشینند.
در هنگام معاینه، فرد باید آرام و بی حرکت باشد؛ زیرا برخورد اسپیکولوم به مجرای گوش، درد شدیدی را ایجاد می کند. در مورد کودکان، ممکن است با گریه کردن و زور زدن، رگ های خونی پرده گوش متسع شوند و پرده قرمز شود و اشتباها” عفونت گوش تشخیص داده شود.
در مورد کودکان، در اکثر موارد اتوسکوپی آخرین مرحله معاینه است؛ زیرا چنانچه کودک در حین معاینه بترسد، دیگر همکاری لازم جهت انجام سایر تست‌ها را نخواهد داشت.
اتوسکوپی و قیمت سمعک:
یکی از مهم ترین عوامل در تعیین نوع سمعک و بنابراین قیمت سمعک، شکل ظاهری گوش است. به عنوان مثال:
- در صورت وجود بدشکلی های مادرزادی گوش، شرایط خاصی برای استفاده از سمعک لازم است. مثلا” اگر کودک دچار آنوشیا (فقدان لاله گوش) باشد، باید سمعک پشت گوشی به همراه هدباند استفاده شود.
- در صورتی که مجرای گوش خیلی کوتاه یا خیلی مستقیم باشد، بهتر است سمعک داخل گوشی برای بیمار تجویز نشود؛ چرا که سمعک خوب در مجرای گوش مستقر نمی شود و امکان افتادن و گم شدن آن زیاد است.
- در صورتی که فرد دچار پرفوراسیون (پارگی) پرده گوش باشد و قبل از ترمیم آن نیاز به استفاده از سمعک باشد، سمعک داخل گوشی تجویز نمی شود؛ زیرا در این موارد ترشحات گوش سبب می شود رسیور سمعک بسوزد و هزینه تعمیر رسیور نیز تقریبا” به اندازه قیمت سمعک کامل است. از طرفی، با انسداد مجرای گوش توسط سمعک، احتمال عفونت گوش افزایش می یابد.
به طور کلی شنوایی شناس، نتایج تمام ارزیابی ها را در کنار یکدیگر بررسی کرده و در نهایت در صورت نیاز به سمعک، بهترین نوع سمعک را از میان 8 برند برتر سمعک به بیمار معرفی می‌کند.
