تجویز سمعک یک کار بالینی است. کار بالینی کاملا با سخت افزار و نرم افزار سمعک متفاوت است و می بایست توسط ادیولوژیست انجام شود. همواره پس از انجام ارزیالبی های شنوایی، اولین سوالی که مطرح می شود این است که آیا بیمار من به سمعک نیاز دارد یا خیر؟ از آنجا که قیمت سمعک نسبت به سطح درآمد اکثر خانواده ها بالا است، لازم است با دقت به این سوال پاسخ داده شود تا هم خانواده با دیافت وسیله ای که کارآمد نیست، متضرر نشوند. در تعیین نیازمندی به سمعک، هم تقاضای بیمار و هم معیارهای آبجکتیو مهم هستند.
تقاضای بیمار چه تاثیری بر تجویز سمعک دارد؟
می دانیم که طیف وسیعی از بیماران مبتلا به کاهش شنوایی، توانایی تشخیص مشکل خود را ندارند و نمی توانند تصمیم صحیحی بگیرند. به عنوان مثال بسیاری از کودکان از کم شنوایی خود شکایتی ندارند. بسیاری از بزرگسالان نیز دوست ندارند از سمعک استفاده کنند یا این که تصور می کنند سمعک به آن ها کمکی نخواهد کرد. بسیاری از افراد مسن نیز سمعک را نماد پیری و ناتوانی دانسته و از آن بیزار هستند.
بعضی از افراد نیز ممکن است از کم شنوایی شکایت کنند اما پس از ارزیابی شنوایی بدین نتیجه برسیم که آن ها اصلا به سمعک نیازی ندارند. بنابراین اگرچه احساس سابجکتیو بیمار می تواند شاخص ارزشمندی برای تعیین نیاز به سمعک باشد ولی تعیین کننده نهایی نبوده و شنوایی شناس در کنار سایر فاکتورها، آن را نیز در نظر می گیرد.
منظور از معیارهای آبجکتیو در تعیین نیازمندی به سمعک چیست؟
یکی از معیارهای آبجکتیو این است که هر فردی که شنوایی هنجار ندارد، از سمعک استفاده کند.
کم شنوایی در گروه های سنی مختلف تعاریف متفاوتی دارد:
- کودکان: در کودکان می بایست آستانه های بالاتر از 15 دسی بل به عنوان کم شنوایی در نظر گرفته شود. حدود 80-70% یادگیری کودکان (یادگیری گفتار و زبان، مهارت های ارتباطی، آموزش، تحصیل و …) از طریق سیستم شنوایی صورت می گیرد. بنابراین کم شنوایی در کودکان می تواند اثرات مخرب بیشتری نسبت به بزرگسالان داشته باشد. کم شنوایی در بزرگسالی به معنای مختل شدن عملکرد سیستم شنوایی است اما معنای آن در کودکان وسیع تر می باشد. به بیان ساده یک فرد بزرگسال می تواند سمعک نزند و عواقب آن را نیز بپذیرد اما چنانچه یک کودک کم شنوا از سمعک استفاده نکند، یادگیری گفتار و زبان، حافظه شنیداری، گنجینه لغات، درک انتزاعی و … وی مختل شده و دچار تاخیر در آموزش خواهد شد.
- بزرگسالان: در بزرگسالان کم شنوایی عبارتست از آستانه های شنوایی بالاتر از 25 دسی بل.
- کهنسالان: در کهنسالان، آستانه های شنوایی بالاتر از 40 دسی بل به عنوان کم شنوایی تعریف می شود؛ زیرا فرد کهنسال پیری و عوارض آن (از جمله کم شنوایی) را پذیرفته و درجات اندک کاهش شنوایی برایش غیر عادی و آزاردهنده نخواهد بود.
چه عوامل دیگری در تعیین نیاز بیمار به سمعک دخالت دارند؟
ملاک های آبجکتیو نیز نمی توانند ملاک قطعی برای تعیین نیازمندی به سمعک باشند و باید در کنار آن ها سایر علائم را نیز بررسی کرد. از جمله:
- میزان اختلال بیمار در برقراری ارتباط شفاهی.
- میزان ایجاد اختلال در رشد گفتار و زبان به واسطه کاهش شنوایی.
- نوع کم شنوایی: اگر عامل کم شنوایی در گوش خارجی یا میانی باشد (کم شنوایی انتقالی) ابتدا باید بیمار برای درمان عامل کم شنوایی به پزشک متخصص ارجاع داده شود ولی اگر کم شنوایی حسی-عصبی باشد و عدم درمان پذیری آن تایید شده باشد، سمعک تجویز می شود.
- سبک زندگی بیمار: به عنوان مثال دریافت و درک فرکانس های بالا (اصوات زیر) برای یک مترجم خیلی مهم است اما فردی بازنشسته که بیشتر ساعات روز را در خانه می گذراند و با افراد معدودی معاشرت دارد، ممکن است اصلا از افت شنوایی در فرکانس های بالا شکایتی نداشته باشد.
- درگیری سیستم عصبی مرکزی: در گذشته اعتقاد براین بود که در افراد مبتلا به اختلال در سیستم عصبی مرکزی شنوایی، تقویت ایجاد شده توسط سمعک به دلیل اختلال در درک و پردازش بی فایده است ولی امروزه گفته می شود که در این افراد با استفاده از سمعک، همزمانی عصبی افزایش یافته و این به بهبود درک شنیداری کمک می کند.
استفاده از سمعک در افراد مبتلا به اختلال سیستم عصبی مرکزی چه مزایایی دارد؟
مطالعات نشان می دهند که تجویز سمعک در افراد مبتلا به اختلال سیستم عصبی مرکزی شنوایی (حتی با میزان بهره ی 10 دسی بل) با کنترل تمام جوانب سبب می شود که:
- پاسخ های الکتروفیزیولوژیک سیستم عصبی مرکزی شنوایی بهبود یابد.
- محدوده پویایی شنوایی فرد افزایش یابد.
- زمان نهفتگی پاسخ های شنیداری کاهش یابد.
- همزمانی عصبی افزایش یابد.
- تمرکز و توجه بیمار بهتر شود.
- نورون های مغز دچار پلاستیسیتی شده و عملکردشان بهبود یابد.
بنابراین تشخیص نیاز بیمار به سمعک بالینی بوده و همه این عوامل در آن دخالت دارند. پس صرفا با توجه به ادیوگرام نمی توان راجع به آن اظهار نظر کرد.
