بررسی عملکرد شیپور استاش

شیپور استاش در واقع لوله ای رابط بین حفره گوش میانی و حلق است. شیپور استاش با انقباض عضله “تنسور ویلی پالاتینی” طی بلع، خمیازه و … باز شده و با رفع انقباض این عضله، بسته می شود.بررسی عملکرد شیپور استاش به طور رایج در ارزیابی های اولیه شنوایی انجام نمی شود و تنها در صورتی که فرد از علائم مربوط به آن شکایت داشته باشد یا پزشک درخواست داده باشد، انجام می شود.

عملکرد شیپور استاش

شیپور استاش سه کار مهم انجام می دهد که عبارتند از:

• تهویه گوش میانی
• حفاظت از گوش میانی
• پاکسازی و تخلیه ترشحات گوش میانی

عوامل اختلال عملکرد شیپور استاش

عواملی که سبب اختلال عملکرد شیپور استاش می شوند، به دو نوع فیزیکی و عملکردی تقسیم می شوند:

• عوامل فیزیکی: از جمله نئوپلاسم های ناحیه نازوفارنکس (لوزه سوم، تومور و … که سبب بسته شدن دهانه شیپور استاش می شوند)، آنژین های مکرر، گلودرد و التهاب ناحیه حلق (مژک های دیواره حلق و شیپور استاش سخت شده و عملکرد طبیعی آن ها مختل می شود).
• عوامل عملکردی: از جمله فلج یا ضعف عضله تنسور ویلی پالاتینی، کولاپس شیپور استاش، شکاف کام و … .

آزمون های بررسی عملکرد شیپور استاش

تست های شیپور استاش به دو دسته تقسیم می شوند:

1- تست هایی که برای افراد دچار پرفوراسیون پرده تمپان انجام می شوند:

معمولا” این افراد قبل از جراحی های گوش میانی مانند تمپانوپلاستی (ترمیم پرده گوش) یا میرنگوپلاستی، جهت بررسی عملکرد شیپور استاش به کلینیک شنوایی شناسی ارجاع داده می شوند. در صورت سلامت شیپور استاش، نتیجه جراحی موفقیت آمیز خواهد بود؛ در غیر اینصورت بهتر است قبل از جراحی عملکرد شیپور استاش اصلاح شود؛ زیرا اگر شیپور استاش خوب عمل نکند، تهویه گوش میانی صورت نمی گیرد، فشار منفی در گوش میانی ایجاد می شود، با کشیده شدن پرده گوش به سمت داخل احتمال آسیب آن وجود دارد. از طرفی مجددا” گوش میانی عفونت کرده و استخوانچه های آن نیز به مرور زمان دچار خوردگی می شوند.

تست مورد استفاده “inflation-deflation test” نام دارد. برای انجام این تست، بیمار روی صندلی می نشیند، شنوایی شناس آزمون ارزیابی عملکرد شیپور استاش را بر روی دستگاه انتخاب کرده، پس از اتوسکوپی و قرار دادن پروب دستگاه تمپانومتری درون گوش بیمار، ارزیابی آغاز می شود. در حین ارزیابی فشارهای مثبت و منفی از طریق پروب به گوش اعمال شده و هرازگاهی شنوایی شناس از بیمار می خواهد که عمل بلع را انجام دهد تا باز و بسته شدن شیپور استاش بررسی شود. معمولا” برای انجام بلع، شنوایی شناس یک لیوان آب به بیمار می دهد و از او می خواهد یک جرعه از آب را بنوشد.

2- تست هایی که برای افراد با پرده های تمپان سالم انجام می شوند:

گاهی افرادی با شکایت از این که در هنگام مسافرت با اتومبیل یا هواپیما یا رفتن بالای کوه یا در آسانسور، احساس درد و پری و فشار در گوش خود دارند، به کلینیک مراجعه می کنند؛ اما نتیجه تمپانومتری و سایر آزمون های شنوایی طبیعی است. در این موارد اختلال عملکرد شیپور استاش محتمل است.

تست های مورد استفاده در این موارد عبارتند از:

• تست inflation: ابتدا بیمار آرام و بی حرکت می نشیند و شنوایی شناس تمپانومتری را انجام می دهد. سپس دستگاه فشار مثبت نسبتا” زیادی را به گوش اعمال می کند و بیمار یک بار عمل بلع را انجام می دهد و مجددا تمپانومتری انجام می شود. در صورتی که عملکرد شیپور استاش طبیعی باشد،  این بار تمپانوگرام فشار منفی تر از تمپانوگرام اول خواهد داشت.
• تست deflation: همانند تست inflation است؛ با این تفاوت که این بار به جای فشار مثبت، فشار منفی به گوش اعمال می شود و تمپانوگرام دوم نیز به جای فشار منفی، فشار مثبت تر از تمپانوگرام اول را نشان می دهد.
• تست Toynbee: ابتدا تمپانومتری انجام می شود. سپس بیمار مانور توین بی را انجام داده و مجددا” تمپانومتری انجام می شود. در صورت سالم بودن شیپور استاش، تمپانوگرام دوم فشار منفی را در گوش میانی نشان می دهد. سپس از بیمار می خواهیم که چند بار عمل بلع انجام دهد. می بینیم که با بلع، کم کم فشار منفی گوش میانی کاهش می یابد تا به فشار اولیه برسد.
• تست والسالوا: برعکس تست قبلی است؛ یعنی ابتدا تمپانومتری انجام می شود. سپس بیمار مانور والسالوا را انجام داده و مجددا” تمپانومتری انجام می شود. این بار تمپانوگرام فشار مثبت گوش میانی را نشان می دهد. سپس با چند بار عمل بلع، فشار گوش میانی کاهش می یابد تا به مقدار اولیه برسد.

این آزمون ها مواردی را نشان می دهند که شیپور استاش به طور غیر طبیعی بسته باشد. گاهی ممکن است شیپور استاش به طور غیر طبیعی باز باشد. در این موارد با انجام تست های بالا، تمپانوگرام مدام روی فشار اولیه باقی می ماند و فرد نمی تواند مانورها را انجام دهد. در این حالت، تمپانوگرام مشخصات ذیل را دارد:

• – فشار آن روی صفر است.
• – دندانه دار است. هر دندانه نشان دهنده یک بار بازدم است.

برای تشخیص این که آیا شیپور استاش به طور غیر طبیعی باز است یا نه، ابتدا، تمپانومتری را انجام می دهیم. سپس از بیمار می خواهیم که از طریق بینی تنفس کند و تمپانومتری انجام می شود. می بینیم که دندانه ها بزرگتر می شوند. در مرحله بعد از بیمار می خواهیم که برای مدت کوتاهی نفسش را حبس کند. در این حالت می بینیم که تمپانوگرام صاف و بدون دندانه می شود.

آزمون های بررسی شیپور استاش و قیمت سمعک:

اکنون این سوال مطرح می شود که آیا عملکرد شیپور استاش بر قیمت سمعک تهران که می خواهم بگیرم اثر دارد یا نه؟! پاسخ این سوال مثبت است؛ چرا که عملکرد این ساختار بر وضعیت گوش و شنوایی و بنابراین نوع و تکنولوژی سمعک مورد نیاز تأثیرگذار است. گفتیم که سفت بودن بیش از حد شیپور استاش سبب بروز فشار منفی در گوش میانی و اغلب پاره شدن پرده گوش می شود و تا زمانی که عملکرد شیپور استاش اصلاح نشود، ترمیم پرده گوش موفقیت آمیز نخواهد بود. از طرفی تا زمانی که پرده گوش ترمیم نشود، فرد نمی تواند از سمعک داخل گوشی استفاده کند. همچنین عفونت های مکرر گوش میانی که بر اثر اختلال عملکرد شیپور استاش ایجاد می شود، در طولانی مدت به گوش داخلی نیز آسیب رسانده و باعث افزایش میزان کم شنوایی می شود.