نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد! فقط ناگهان متوجه شدم که گوشم نمی‌شنود! این جملات شکایت مشترک تمام مراجعه کنندگان با شکایت کم شنوایی ناگهانی و یا به اصطلاح “سکته گوش” است. پدیده‌ای که متاسفانه شیوع کمی ندارد و به دلیل ناگهانی بودن وقوع آن، بیمار را دچار اضطراب زیادی خواهد کرد. این در حالی‌است که انجام اقدامات به‌موقع می‌تواند به مقادیر زیادی آسیب ایجاد شده را جبران نماید.
اصطلاح کاهش شنوایی ناگهانی حسی-عصبی به حالتی اطلاق می‌شود که شنوایی فرد به طور اتفاقی و سریع دچار افت شود. این پدیده عمدتا در یک گوش اتفاق افتاده و می‌تواند بسته به علت آن موجب بروز علائم دیگری از جمله صدای اضافه گوش (وزوز) و یا سرگیجه نیز بشود. در برخی از موارد نیز بیمار در ابتدا با شکایت “کیپی و پری” گوش به خصوص بعد از بیدار شدن از خواب شبانگاهی به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه می‌کنند. تصور بخش قابل توجهی از مراجعه‌کنندگان این است که این مشکل به دلیل آلرژی، سینوزیت، عفونت و یا تجمع بیش از حد جرم (سرومن) در گوش ایجاد شده است. در حالی که در بررسی‌های بعدی به ویژه انجام شنوایی سنجی (ادیومتری) وجود افت شنوایی قابل توجه در گوش فرد مشاهده می‌شود که حکایت از بروز کم شنوایی ناگهانی دارد.
معرفی ساختارهای گوش:
به منظور درک بهتر علل و راه‌های درمان کم شنوایی ناگهانی، پیش از ورود به بحث، توضیحی اجمالی در خصوص ساختارهای گوش خواهیم داشت. گوش ما دارای سه بخش اصلی خارجی (لاله و کانال گوش)، میانی(پرده تمپان و استخوانچه‌های گوش) و داخلی (حلزون و اعصاب شنوایی) است.
محل اصلی مورد بحث در این مقاله گوش داخلی یا همان حلزون و اعصاب شنوایی است. این ساختارها به طور پیوسته به وسیله عروق متعددی تغذیه می‌شوند.
از آنجایی که گوش داخلی دارای سوخت و ساز بالایی است، هر گونه اختلال لحظه‌ای و یا طولانی در روند خون و اکسیژن‌رسانی به این اندام موجب بروز صدمات جدی به سلول‌ها و بافت گوش داخلی می‌شود.
دلایل کم شنوایی ناگهانی:
علت کم شنوایی شدن ناگهانی گوش دلایل مختلفی دارد. با این وجود تنها در 10 الی 15 درصد از موارد می‌توان دلیلی مشخص را برای بروز آن شناسایی کرد. برخی از مهمترین این دلایل عبارتند از:
1) بیماری‌های عفونی:
ورود عوامل عفونی (به ویژه عوامل ویروسی) به فضای گوش داخلی می‌تواند موجب التهاب و یا اختلال در خونرسانی به حلزون و در ادامه بروز کم شنوایی ناگهانی شوند. برخی از این عوامل ویروسی از جمله اوریون، سرخک و سرخجه سبب بروز آسیب جدی و دائمی به حلزون گوش شده و کم شنوایی ناشی از آن غیر قابل برگشت و دائمی است. این درحالی است که ورود بسیاری از عوامل ویروسی صرفا تاثیری محدود و موقت بر شنوایی ایجاد کرده و در صورت دریافت به موقع اقدامات درمانی می‌توان کم شنوایی ایجاد شده در این شرایط را به صورت نسبی و یا به طور کامل بهبود داد.
2) تروما (ضربه به سر):
وارد شدن ضربه به سر می‌تواند با ایجاد خونریزی و یا لخته در سر، موجب اختلال در خونرسانی به گوش داخلی و ایجاد کم شنوایی ناگهانی در فرد شود. اگر چه حلزون و اعصاب شنوایی در مکانی بسیار ایمن در کف جمجمه قرار دارند، خونریزی و یا لخته‌های ایجاد شده به دنبال ضربه به سر می‌توانند به سرعت بر روی عملکرد این اندام‌ها تاثیر بگذارند. علت این امر آن است که عروق خونرسان به این اندام‌ها عمدتا بسیار نازک و از نوع مویرگ هستند و هرگونه خونریزی و یا لخته موجب انسداد آن‌ها و اختلال در عملکرد خونرسانی گوش داخلی می‌شود. به علاوه ضربه به سر می‌تواند در ادامه موجب بروز سندروم منییر در فرد شود. بروز این سندروم در ادامه می‌تواند موجب سرگیجه و کم شنوایی ناگهانی در فرد شود. توضیحات بیشتر در خصوص این سندروم را در قسمت‌های بعدی می‌توانید مطالعه نمایید.
3) بیماری‌های خود ایمنی از جمله سندروم کوگان (Cogan’s Syndrome):
بیماری‌های خود ایمنی گوش یکی دیگر از دلایل ایجاد کم شنوایی ناگهانی گوش است. همان‌طور که از نام این دسته از بیماری‌ها مشخص است، سیستم ایمنی فرد مبتلا با شناسایی اندام‌های بدن به عنوان عضو بیگانه، نسبت به آن‌ها واکنش نشان داده و موجب اختلال و آسیب در آن‌ها می‌گردد. سندروم کوگان یکی از بیماری‌های خودایمنی نادر است در موجب درد و التهاب چشم‌ها، کم‌شنوایی و سرگیجه می‌شود. کم‌شنوایی ایجاد شده به دنبال این دسته از بیماری‌ها عمدتا در هر دو گوش بروز کرده و حالت نوسانی دارد. منظور از کم‌شنوایی نوسانی آن است که میزان شنوایی فرد در ایام مختلف دچار تغییر شده و به‌اصطلاح در برخی از روزها بهتر و بعضی از روزها بدتر است.
4) مصرف برخی از داروها:
گروهی از داروها می‌توانند به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم بر روی عملکرد گوش داخلی تاثیرگذار باشند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: به خصوص مواردی که با هدف کنترل عفونت‌های کلیوی استفاده می‌شوند، با ایجاد مرگ سلولی موجب بروز کم‌شنوایی های ناگهانی و یا تدریجی گردد.
- داروهای مدر و یا تقلیل دهنده غلظت خون از جمله آسپیرین (در صورت استفاده دوزهای بالای دارو): این داروها با تغییر در غلظت فاکتورهای مختلف خون سبب تغییرات ناگهانی در فشار خون و همچنین یون‌ها و املاح آن شده و عملکرد اندام‌های مختلف را تحت تاثر قرار دهد.
- گروهی از داروهای مورد استفاده در روند شیمی درمانی: از آنجایی که مکانیزم اثر این داروها عمدتا جلوگیری از رشد و یا تکثیر سلول‌هاست، ورود و گردش آن‌ها در بدن می‌تواند با تاثیر روند رشد سلولی در ساختارهای گوش داخلی بر عملکرد گوش داخلی تاثیری سوء داشته باشد.
5) مشکلات قلبی-عروقی:
افراد مبتلا به مشکلات قلبی-عروقی بیشتر در خطر ابتلا به کم‌شنوایی ناگهانی قرار دارند. علت این موضوع آن است که اختلال در خونرسانی به ساختارهای گوش داخلی از مهمترین دلایل بروز کم‌شنوایی ناگهانی است. به علاوه داروهای مورد استفاده در جهت کنترل مشکلات قلب و عروق نیز می‌تواند با تغییر ناگهانی فشار خون بیمار به طور غیر مستقیم بر روی عملکرد شنوایی موثر باشد.
6) تومورها (به ویژه تومورهای اعصاب شنوایی-تعادل):
تومورهای مغز و اعصاب به ویژه تومورهای اعصاب شنوایی و تعادل از دو طریق عملکرد گوش داخلی را مختل نمایند. روش اول از طریق رشد و افزایش فشار بر روی عروق خونرسان به گوش داخلی و روش دوم از طریق متاستاز (دست اندازی) و آلوده کردن فضای گوش داخلی با محصولات حاصل از این فعل و انفعالات.
7) بیماری‌های مغز و اعصاب از جمله ام‌اس(MS):
بیماری ام‌اس یکی از انواع بیماری‌های خودایمنی سیستم مغز و اعصاب است که در آن دستگاه ایمنی بدن نسبت به بافت عصبی مغز واکنش نشان داده و موجب ایجاد پلاک‌های التهابی بر روی آن‌ها می‌شود. حضور این پلاک‌ها بسته به محل قرارگیری آن‌ها موجب اختلال در عملکرد اعصاب شده و در ادامه عملکرد اعضای بدن تحت کنترل این اعصاب را هم دچار اختلال می‌کند. یکی از موارد نادر بروز پلاک‌های ام‌اس بر روی اعصاب شنوایی و تعادل است که در ادامه می‌تواند موجب کاهش ناگهانی شنوایی در افراد مبتلا شود.
8) سندروم منیر (Meniere disease):
شاید بتوان سندروم منیر را به عنوان یکی از شناخته شده‌ترین علل بروز کم شنوایی ناگهانی دانست. بیماری منیر به حالتی اطلاق می‌شود که در آن فرد چهار علامت سرگیجه، صدای اضافه در گوش، کم‌شنوایی ناگهانی و احساس کیپی و پری در گوش را به صورت همزمان داشته باشد. تاکنون فرضیات مختلفی در خصوص علل ایجاد سندروم منییر مطرح شده است. یکی از معروف‌ترین این فرضیات، افزایش فشار مایعات داخل گوش است. توضیح آنکه در گوش داخلی انسان دو دسته مایع به نام‌های آندولنف و پری‌لنف به طور پیوسته در جریان هستند. این مایعات نیز همچون خون دارای سیکل تولید و دفع هستند. چنانچه در یکی از روال تولید و یا دفع این مایعات اختلالی ایجاد شود، مایعات در گوش داخلی تجمع پیدا کرده و موجب افزایش فشار مایعات داخل گوش می‌گردد. با توجه به محدود بودن فضای گوش داخلی، این فشار پیوسته موجب بروز آسیب جدی به ساختارهای حلزون گوش شده و در آن‌ها التهاب ایجاد می‌نماید. خوشبختانه در بسیاری از موارد این افزایش فشارو و التهاب ناشی از آن با استفاده از مداخلات دارویی قابل کنترل و جبران است به همین علت در بیشتر موارد کم-شنوایی ناشی از منییر به صورت نوسانی و موقتی (قابل درمان) می‌باشد.
راه‌های تشخیصی کم شنوایی ناگهانی:
تنها راه تشخیص کم‌شنوایی ناگهانی برای پزشک متخصص، انجام سنجش شنوایی (ادیومتری) است. پزشک با کمک این ارزیابی‌ها می‌تواند به علل احتمالی بروز کم‌شنوایی پی ببرد. چنانچه نتایج حاصل حکایت از وجود کم‌شنوایی ناگهانی داشته باشد، پزشک متخصص با درخواست ارزیابی‌های تکمیلی از جمله آزمایشات فاکتورهای خونی و تصویربرداری از بافت مغز (MRI) و ارزیابی‌های سیستم تعادلی (VNG) درصدد پیدا کردن علت بروز این عارضه در بیمار برمی‌آید. این ارزیابی‌ها پزشک را در انتخاب روش مناسب درمان بسیار یاری خواهد کرد.
درمان کم شنوایی ناگهانی گوش:
متداول‌ترین روش درمانی کم‌شنوایی ناگهانی استفاده از کورتیکواستروئیدها است. هدف از استفاده از این گروه دارویی کاهش التهاب و همچنین کمک به بدن برای مقابله با بیماری‌هاست. نحوه استفاده از آن‌ها می‌تواند به صورت قرص و یا تزریقی باشد. در روش تزریقی، با عبور سوزن یک آمپول از پرده گوش، مقدار مشخصی از دارو به داخل فضای گوش میانی تخلیه می‌شود. این‌کار سبب می‌شود تا دارو به سرعت توسط گوش داخلی جذب گردد.
در موارد دیگر بسته به عامل ایجاد کم شنوایی پزشک ممکن است از داروهای دیگری نیز استفاده نماید. به طور مثال اگر عامل احتمالی عفونت باشد، تجویز برخی از آنتی بیوتیک‌ها در دستور درمانی قرار می‌گیرد. همچنین استفاده از برخی از داروهای مهار کننده سیستم ایمنی می‌تواند از دیگر روش‌های درمانی در کم‌شنوایی‌های ناگهانی مطرح باشد. به علاوه در صورتی که در سوابق بیمار سابقه استفاده از داروهای آسیب رسان به گوش وجود داشته باشد، پزشک معالج در صورت ضرورت مصرف این قبیل داروها را برای بیمار متوقف سازد.
{slider سکته گوش چیست؟ سکته گوش چگونه است؟}
سکته گوش یا به عبارت دقیق‌تر کم شنوایی حسی-عصبی ناگهانی به حالتی گفته می‌شود که در آن شنوایی فرد طی مدت زمان کوتاهی (یک روز تا حداکثر یک هفته) در یک و یا هر دو گوش به طور قابل توجهی کاهش یابد. در این شرایط فرد علاوه بر احساس کم شنوایی ممکن است دچار علائم دیگری از جمله صدای اضافه (وزوز گوش)، سرگیجه و یا احساس کیپی گوش گردد.
{slider سکته گوش چقدر طول می‌کشد؟}
پیش‌بینی زمان دقیق بهبودی این پدیده مشخص نیست. چرا که این نوع کم شنوایی ممکن است به دلایل مختلفی در فرد ایجاد شود. بنابراین بسته به علت ایجاد آن، طول مدت درمان متفاوت است. به علاوه اقدام به موقع و تشخیص دقیق از دیگر عوامل بسیار مهم در تعیین زمان و میزان بهبود کم شنوایی ناگهانی است. بنابراین به عنوان یک قائده کلی هر چه فاصله زمانی میان بروز علائم و زمان مراجعه بیمار به پزشک بیشتر باشد، درصد بهبودی بیمار به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت.
{slider چه دارویی برای سکته گوش خوب است؟ برای سکته گوش چی خوبه؟}
از آنجایی که کم‌شنوایی ناگهانی ممکن است به علل متفاوتی ایجاد شود، داروهای مورد استفاده برای بهبود آن نیز وابسته به تشخیص پزشک متخصص است. ممکن است بنا به تشخیص پزشک داروهای کورتونی برای بیمار تجویز شود و یا از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن و یا آنتی بیوتیک‌ها برای بیمار استفاده شود. بنابراین باید به خاطر داشت که اولا تاکنون هیچگونه تاثیر مثبت داروهای گیاهی و یا مواد غذایی بر روی کم شنوایی ناگهانی به اثبات نرسیده است و ثانیا عدم مراجعه به پزشک متخصص و مصرف خودسرانه دارو می‌تواند مهمترین فرصت بیمار برای بهبودی را برای همیشه از او بگیرد.
{slider آیا گوش سکته می‌کند؟}
حلزون گوش انسان و اعصاب شنوایی مرتبط با آن به وسیله تعداد زیادی عروق خونی، تغذیه می‌شوند. از آنجایی که بخش قابل توجهی از این عروق مویرگ بوده و قطر بسیار کمی دارند، هرگونه نوسان در مولفه‌های خونی از جمله فشار خون (بالا و یا حتی پایین)، قند خون، چربی، اوره خون و غیره می‌تواند به‌سرعت بر روی عملکرد این اندام‌ها تاثیر گذاشته و آن‌ها را دچار مشکل نمایند. به‌علاوه بروز عوامل عفونی از دیگر دلایلی است که با ایجاد التهاب در فضای حلزون و اعصاب شنوایی، منجر به بروز سکته گوش می‌گردد.
{slider آیا سکته گوش درمان دارد؟}
فارغ از علت ایجاد سکته گوش، شاید بتوان مهمترین درمان سکته گوش را از دست ندادن زمان دانست. زیرا هرقدر از زمان بروز علائم تا زمان مراجعه به پزشک فاصله بیشتری باشد، امکان بهبودی به طور تصادی کاهش می‌یابد. پس به یاد داشته باشید به محض احساس کاهش ناگهانی شنوایی در یک و یا هر دو گوش، به سرعت به پزشک متخصص مراجعه نمایید.{/sliders}
