بسیاری از افرادی که خود یا فرزندشان مبتلا به کم شنوایی هستند؛ علی رغم مشکلات فراوانی که با آن ها دست و پنجه نرم می کنند، اقدامی در جهت رفع مشکل خود انجام نمی دهند. مطالعات نشان می دهند که کم شنوایی با اختلالاتی مانند افسردگی، آلزایمر و کاهش قدرت تمرکز ارتباط دارد. بنابراین مداخله ی زودهنگام در مواجهه با اختلالات شنوایی، می تواند از بروز مشکلات جدی تر جلوگیری کند. یکی از مهم ترین دلایل عدم دریافت وسایل کمک شنوایی توسط افراد، این است که نمی دانند باید این پروسه را از کجا شروع کنند و چه چیزی با آغاز این فرایند انتظار آن ها را می کشد. تقریبا” همه ی افراد کم شنوا این سوال را دارند که “آیا سمعک به درد من می خورد یا نه؟!”
در این بخش مطالبی را در مورد چگونگی انتخاب یک شنوایی شناس خوب، چگونگی انتخاب یک سمعک مناسب و نحوه خرید سمعک و همچنین استفاده از آن در اختیار شما قرار می دهیم. با دانستن این اطلاعات، نگرانی شما از پروسه خرید سمعک کاهش می یابد.
مرحله اول: مراجعه به شنوایی شناس
اغلب افراد جهت رفع مشکلات شنوایی خود، در وهله اول به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی (ENT) مراجعه می کنند و در صورتی که به مداخله ی غیر درمانی (تجویز سمعک و سایر وسایل کمک شنوایی) نیاز داشته باشند؛ پزشک آن ها را به شنوایی شناس ارجاع می دهد. تا قبل از سال 2016 میلادی، پذیرش بیمار بدون نسخه پزشک توسط شنوایی شناسان ممنوع بود. اما در سال 2016، FDA اعلام کرد که شنوایی شناسان می توانند افراد بزرگسال را بدون نسخه ی پزشک ارزیابی کرده و سمعک برایشان تجویز کنند. بنابراین اولین مرحله این است که به متخصص مراجعه کنید. اگر بزرگسالی هستید که از کم شنوایی رنج می برید، می توانید مستقیما” به شنوایی شناس مراجعه کنید.
لازم به ذکر است که در مورد نوزادان، در بدو تولد در بیمارستان، غربالگری شنوایی انجام می شود و در صورت وجود مشکل در ارزیابی های اولیه، نوزاد جهت ارزیابی تشخیصی کامل به کلینیک شنوایی شناسی ارجاع داده می شود. در مورد کودکان بزرگتر نیز معمولا” وجود اختلال شنوایی با عدم پاسخ به دستورات والدین یا اختلال تکلم مشخص می شود که در صورت وجود چنین مشکلاتی می توانید به پزشک یا گفتاردرمانگر مراجعه کنید که آن ها حتما” شما را برای ارزیابی شنوایی به شنوایی شناس ارجاع خواهند داد.
شنوایی شناسان در سه بخش خدمات شنوایی را ارائه می دهند:
- مراکز و کلینیک های خصوصی
- به عنوان پرسنل کلینیک شنوایی درمانگاه یا بیمارستان
- ادیولوژیست شرکت های عرضه کننده تجهیزات شنوایی مانند اتیکن، فوناک، ویدکس و …
البته شرکت ها مستقیما” به عموم مراجعین پاسخگو نیستند و تنها خدمات خاصی را ارائه می دهند. بنابراین شما می توانید به کلینیک های خصوصی شنوایی و یا به بخش شنوایی شناسی درمانگاه یا بیمارستان محل زندگی خود مراجعه کنید.
نکته ی مهم دیگر در مراجعه به شنوایی شناس این است که سعی کنید به کلینیکی مراجعه کنید که به محل زندگی شما نزدیک باشد و یا رفت و آمد به آن در آینده نیز برایتان مقدور باشد؛ چرا که جهت تنظیم دقیق سمعک و همچنین استفاده از گارانتی و خدمات پس از فروش سمعک، نیاز به مراجعه به ادیولوژیست خودتان را دارید. همانطور که می دانید، برخی استان های کشور در زمینه ارائه خدمات خاص پزشکی پیشتاز هستند یا این که برخی افراد ترجیح می دهند چنین خدماتی را در شهرهای بزرگ دریافت کنند؛ خدمات شنوایی نیز از این قائده مستثنا نیست. بنابراین لازم است بگوییم که تنها در صورتی از شهری غیر از شهر محل زندگیتان سمعک بخرید که رفت و آمد به آن شهر حداقل یک بار در هر ماه به مدت یک سال پس از خرید سمعک، برایتان مقدور باشد.
وظایف شنوایی شناس (ادیولوژیست) چیست؟!
شنوایی شناس پس از تاریخچه گیری و اطلاع از شکایت مراجع، ارزیابی های اولیه شنوایی را انجام می دهد که شامل موارد زیر می باشد:
- اتوسکوپی: مشاهده ساختارهای خارجی گوش با استفاده از دستگاهی به نام اتوسکوپ
- تمپانومتری و ارزیابی رفلکس اکوستیک: بررسی حجم و عملکرد گوش میانی در انتقال صوت.
- ادیومتری: ارزیابی آستانه های شنوایی با استفاده از محرک تون خالص و محرک گفتاری.
در هر مرحله از این ارزیابی اولیه، برخی علل کم شنوایی حذف می شوند. به عنوان مثال اگر شنوایی شناس در اتوسکوپی، جرم فشرده را در گوش بیمار مشاهده کند، او را برای خارج کردن جرم به متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع می دهد.
در نهایت با توجه به نتایج ارزیابی ها و نوع کم شنوایی، مرحله بعدی مداخله مشخص می شود:
انواع کم شنوایی:
1- کم شنوایی انتقالی:
این نوع کم شنوایی اغلب به عنوان نتیجه ی انسداد فیزیکی یا بدشکلی در ساختارهای گوش خارجی یا میانی (به عنوان مثال تجمع جرم در مجرای گوش، عفونت گوش میانی، تومورهای گوش خارجی یا میانی و …) رخ می دهد. این اختلالات جلوی رسیدن صدا به گوش داخلی را می گیرند. در صورت مشاهده کم شنوایی انتقالی، شنوایی شناس علت آن را تشخیص داده و مراجع را همراه با یک نسخه از نتایج ارزیابی، به پزشک گوش و حلق و بینی ارجاع می دهد. خارج کردن جرم گوش، درمان عفونت گوش میانی، جراحی جهت ترمیم بدشکلی ها یا برداشتن تومورها که توسط پزشک انجام می شود، می تواند تمام یا بخشی از کم شنوایی بیمار را بهبود بخشد. بنابراین پس از انجام اقدامات درمانی پزشک، بیمار مجددا” به شنوایی شناس مراجعه می کند تا در صورتی که کم شنوایی باقی مانده بود، تجویز سمعک صورت گیرد.
2- کم شنوایی حسی – عصبی:
رایج ترین نوع کم شنوایی است که اغلب ناشی از آسیب سلول های حسی شنوایی (سلول های مویی) که درون حلزون گوش داخلی قرار دارند) می باشد. سلول های مویی، امواج صوتی را که توسط گوش خارجی و میانی به آن ها می رسد، به سیگنال الکتریکی تبدیل کرده و به مغز ارسال می کنند.
رایج ترین علت آسیب سلول های مویی، افزایش سن و قرار گرفتن مزمن و طولانی مدت در معرض اصوات بلند می باشد؛ اما داروها و بیماری های خاص و سابقه خانوادگی کم شنوایی نیز می توانند خطر ابتلا به کم شنوایی را افزایش دهند.
معمولا” کم شنوایی حسی-عصبی قابل درمان نیست. بنابراین شنوایی شناس ممکن است بدون ارجاع بیمار به پزشک، استفاده از سمعک و سایر وسایل کمک شنوایی را به او پیشنهاد کند.
3- کم شنوایی مختلط:
این نوع کم شنوایی، ترکیبی از کم شنوایی های انتقالی و حسی-عصبی است و اغلب در افراد مسن مشاهده می شود. به عنوان مثال ممکن است مراجع مبتلا به پیرگوشی باشد و گوشش جرم هم داشته باشد. در این موارد، شنوایی شناس ابتدا بیمار را جهت رفع علت کم شنوایی انتقالی (خارج کردن جرم گوش) ارجاع داده و پس از مراجعه مجدد بیمار، تجویز سمعک جهت حل کم شنوایی حسی-عصبی صورت می گیرد.
همچنین ادیولوژیست آزمون هایی را برای بررسی نیازهای شنیداری بیمار انجام می دهد. به عنوان مثال از طریق صحبت با بیمار و انجام تست های گفتاری، توانایی بیمار را در زمینه درک گفتار در سکوت و در حضور نویز بررسی می کند. سپس بیمار را از وضعیت شنوایی خود مطلع کرده و اطلاعاتی را در زمینه ی اثرات کم شنوایی بر سبک زندگی و ارتباطات اجتماعی و مزایا و معایب استفاده از وسایل کمک شنوایی در اختیار بیمار و همراهش قرار می دهد. همچنین به وی آموزش می دهد که چگونه موقعیت های شنیداری دشوار را به بهترین نحو مدیریت کنید.
با توجه به تنوع بسیار زیاد در سمعک ها و تکنولوژی آن ها، شنوایی شناس جهت جلوگیری از گمراهی بیمار در انتخاب سمعک مناسب، خودش ویژگی های سمعک های مختلف را مرور کرده و در نهایت دو یا سه مدل سمعک را برای بیمار انتخاب می کند. سپس طی یک جلسه مشاوره، مزایا و معایب هر یک از این سه مدل و قیمت سمعک ها را به بیمار می گوید تا او یکی از آن ها را انتخاب کند.
مرحله دوم: انتخاب سمعک
برای انتخاب سمعکی مناسب که بتواند رضایت کاربر را جلب کند، توجه به چند نکته ضروری است:
- در جلسات ملاقات با شنوایی شناس، سعی کنید یک همراه داشته باشید. بهتر است همراه شما فردی جوان و سالم باشد تا بتواند آموزش های شنوایی شناس را یاد یگیرد و بعدا” به شما کمک کند. همچنین حضور فردی همراه شما، باعث دلگرمی خواهد بود.
- سمعک مناسب برای هر فرد، به چندین فاکتور بستگی دارد که شامل نوع و شدت کم شنوایی، سبک زندگی و مهارت های فردی افراد می باشد. ممکن است دو فرد با آستانه های شنوایی کاملا” مشابه، یک نوع سمعک را دریافت کنند و یکی از آن ها کاملا” از سمعک خود راضی باشد؛ در حالی که دیگری بسیار ناراضی باشد. بنابراین خود را با دیگران مقایسه نکنید و با تبلیغات منفی افرادی که قبلا” سمعک گرفته اند، به خود تردید راه ندهید.
- سعی کنید شرایط زندگی خود و تکنولوژی های مدنظر خود را به طور کامل به ادیولوژیست بگویید. او هرچه بیشتر نیازهای شما را بداند، می تواند سمعک بهتری را متناسب با نیازهایتان به شما پیشنهاد دهد.
- واقع بین باشید و فریب ادعاهای گمراه کننده را نخورید. سمعک می تواند از طریق تقویت اصواتی که شنیدنشان برای شما دشوار است، عملکرد شنواییتان را تا حد زیادی بهبود بخشد؛ اما سمعک یک وسیله الکتریکی است و شنوایی شما با آن هرگز همانند افراد هنجار نخواهد بود.
- در یک برند سمعک، چندین مدل و چندین سطح تکنولوژی وجود دارد. این میزان تنوع در سمعک ها و سطح تکنولوزی آن ها، مقایسه ی برندها و مدل های مختلف سمعک را بسیار دشوار می کند. بنابراین انتظار نداشته باشید شنوایی شناس ده ها مدل سمعک را به شما معرفی کند و انتخاب را بر عهده خودتان بگذارد. او سال ها در این زمینه مطالعه کرده و شما نمی توانید در مدت کوتاهی همه دانش او را کسب کنید. بنابراین شنوایی شناس را امین و معتمد خود بدانید و فقط سعی کنید با ارائه اطلاعات کافی در مورد نیازها و انتظارات خود، او را در گزینش سمعک ها یاری دهید.
- تنها آنچه را که نیاز دارید بخرید. به عنوان مثال تکنولوزی بلوتوث سمعک بسیار عالی است، اما می تواند سبب افزایش قیمت سمعک شود. اگر با توجه به سبک زندگی خود به این تکنولوژی نیازی ندارید، لزومی ندارد سمعکی با این قابلیت را انتخاب کنید. ممکن است یک سمعک ساده و ارزان هم برای شما کافی باشد. می توانید از شنوایی شناس بخواهید که عملکرد شما را در آزمون های گفتار در نویز با یک سمعک ساده و ارزان و یک سمعک پیشرفته و گران تر مقایسه کند.
- در هنگام انتخاب سمعک، به آینده نیز فکر کنید. برخی از انواع کم شنوایی به تدریج پیشرفت می کنند. سمعک می تواند روند رشد کم شنوایی را کندتر کند یا عوارض آن را کاهش دهد؛ اما نمی تواند به طور کامل جلوی پیشرفت کم شنوایی را بگیرد. بنابراین اگر کم شنوایی شما پیشرونده است، با کمک شنوایی شناس سمعکی را انتخاب کنید که قدرت پوشش کم شنوایی های بیشتر را داشته باشد. البته طول عمر مفید سمعک ها به طور متوسط پنج سال است. پس نیازی نیست سمعکی خیلی قوی تر از نیاز خود را انتخاب کنید.
- معمولا” کلینیک های شنوایی این امکان را به مراجع می دهند که با پرداخت بیعانه، مدتی سمعک را امتحان کند و در نهایت تصمیم بگیرد که سمعک را می خواهد یا نه؟! این فرصت را از دست ندهید. همچنین پس از پرداخت بیعانه، قراردادی کتبی و شفاف دریافت کنید که در آن مبلغ بیعانه، هزینه ی دوره امتحان سمعک، و این که چه میزان اط مبلغ پرداختی در صورت مرجوع کردن سمعک به شما بازگردانده می شود، ذکر شده باشد.
- مطمئن شوید سمعک انتخابی مشمول ضمانت می شود و حتما” از ادیولوژیست خود بپرسید که گارانتی سمعک شامل چه هزینه هایی است.
- بابت قیمت سمعک و سایر هزینه ها برنامه ریزی کنید. علاوه بر قیمت سمعک خام، هزینه ی تنظیم تخصصی سمعک و لوازم جانبی آن نیز باید پرداخت شود. با شنوایی شناستان در مورد هزینه ها و نحوه پرداخت آن ها نیز صحبت کنید.
- جویا شوید بیمه ای که تحت پوشش آن هستید، چه میزان از هزینه های درمان شما را پرداخت می کند و مطمئن شوید که کلینیک مورد نظر شما با بیمه قرارداد دارد.
- حتما” یک قرارداد کتبی از ادیولوژیست دریافت کنید. نکاتی همچون مدت ضمانت و خدمات تحت پوشش ضمانت نامه، خدمات تنظیم سمعک، مواردی که بابت آن ها هزینه از شما دریافت می شود و … باید به طور واضح در قرارداد ذکر شوند.
مرحله سوم: تنظیم اولیه سمعک
پس از انتخاب سمعک مورد نظر، شنوایی شناس آن را متناسب با نیازهای شنیداری شما تنظیم می کند. این مرحله فرصت مناسبی است تا هر آنچه را که می خواهید در مورد زندگی جدید خود با سمعک از او بپرسید. 9 سوال مهم که حتما” باید از ادیولوژیست بپرسید، عبارتند از:
- چگونه باید از سمعک خود مراقبت کنم؟!
- هر چند وقت یک بار باید سمعک را تمیز کنم؟! بیشتر بخوانید: چگونه سمعک خود را تمیز کنیم؟!
- آیا می توانم از همین الان سمعک هایم را در تمام طول روز استفاده کنم یا در ابتدا باید برنامه ریزی خاصی داشته باشم تا به آن عادت کنم؟!
- اگر از صدای سمعک خود راضی نبودم، باید چکار کنم؟! اگر از خود سمعک راضی نبودم چکار کنم؟!
- چگونه از تمام قابلیت ها و برنامه های سمعکم استفاده کنم؟!
- چگونه بفهمم چه زمانی باید باطری سمعک را تعویض کنم؟! این کار را چطور انجام دهم؟!
- دفعه بعدی که باید به شنوایی شناس مراجعه کنم چه زمانی است؟!
- اگر به طور اتفاقی سمعک در آب افتاد یا آب وارد آن شد چکار کنم؟!
- سمعک چه سرویس ها یا تعمیراتی را لازم دارد و آیا گارانتی سمعک هزینه این اقدامات را پوشش می دهد یا نه؟!
نکاتی برای افزایش طول عمر سمعک:
- زمانی که از سمعک استفاده نمی کنید، آن را خاموش کرده و در جایی امن، خشک و خنک قرار دهید.
- سمعک خود را در برابر نور مستقیم خورشید، داخل ماشین یا نزدیک بخاری و شوفاژ قرار ندهید.
- قبل از دست زدن به سمعک، دست هایتان را بشویید تا سمعک ها و قالب آن ها که وارد گوش می شود، آلوده نشوند.
- مراقب تمام شدن باطری سمعک باشید و سعی کنید قبل از این که باطری به طور کامل تمام شود و سمعک خاموش شود، باطری را تعویض کنید.
- اگر سمعک شارژی دارید، هر شب موقع خواب آن را در شارژر قرار دهید تا در طول روز نگران تمام شدن شارژ آن نباشید.
- در مواردی که احتمال می رود سمعک از دستتان بیفتد، سعی کنید وقتی می خواهید آن را از روی گوش خود بردارید، در یک جای نرم و در حالت نشسته این کار را انجام دهید تا در صورت افتادن، سمعک آسیب نبیند.
- اگر از قالب بسته استفاده می کنید، هر چند وقت یک بار به شنوایی شناس یا متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید تا اگر گوشتان جرم دارد، آن را خارج کند. اگر جرم گوشتان زیاد است، خودتان این کار را انجام ندهید؛ چون ممکن است پرده گوش آسیب ببیند.
- در هنگام دوش گرفتن یا شنا، سمعک را کنار بگدارید؛ زیرا آب ممکن است به قسمت های داخلی سمعک آسیب برساند. حتی سمعک های ضد آب هم نمی توانند مدت زیادی به طور کامل در آب قرار گیرند.
- سمعک خود را در هنگام گرفتن MRI و سایر تست های الکترومغناطیسی کنار بگدارید؛ زیرا میدان مغناطیسی دستگاه های مربوطه به مدارات داخلی سمعک آسیب می رساند.
- سمعک یا باطری آن را از دسترس کودکان دور نگه دارید. خوردن باطری سمعک عواقب خطرناکی دارد.
